بهینه سازی فیلتر داده ها با CASE در WHERE Clause در SQL Server

بهینه‌سازی فیلتر داده‌ها: استفاده از عبارت CASE در WHERE Clause در SQL Server

عبارت CASE یک ابزار قدرتمند در SQL Server است که به شما امکان می‌دهد منطق شرطی را در پرس‌وجوهای خود اعمال کنید. این عبارت مشابه دستورات IF-THEN-ELSE در زبان‌های برنامه‌نویسی عمل کرده و می‌تواند نتایج مختلفی را بر اساس شرایطی که تعریف می‌کنید، برگرداند. اغلب از CASE برای تغییر نحوه نمایش داده‌ها در ستون‌های SELECT یا برای تعریف منطق در عبارت ORDER BY استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از CASE در WHERE Clause نیز می‌تواند به فیلتر کردن داده‌ها به شیوه‌ای پویا و انعطاف‌پذیر کمک کند.

با به‌کارگیری CASE در عبارت WHERE، می‌توانید شرایط فیلتر را بر اساس مقادیر مختلف یا ورودی‌های پارامتر تغییر دهید. این قابلیت به ویژه در سناریوهایی که نیاز به منطق فیلترینگ پیچیده یا پویا دارید، مفید است. در ادامه به بررسی چندین مثال از نحوه پیاده‌سازی و کارکرد CASE در WHERE Clause خواهیم پرداخت تا کاربردها و مزایای آن را بهتر درک کنیم.

استفاده پایه از CASE در WHERE Clause

تصور کنید جدولی به نام Orders دارید و می‌خواهید سفارشاتی را فیلتر کنید که بر اساس یک پارامتر خاص، یا تمامی سفارشات باشند یا فقط سفارشات تکمیل شده. می‌توانید این کار را با استفاده از CASE در WHERE انجام دهید. در این مثال، اگر پارامتر @StatusFilter برابر با ‘همه’ باشد، تمامی سفارشات را نمایش می‌دهد، در غیر این صورت فقط سفارشاتی با وضعیت ‘تکمیل شده’ را نشان می‌دهد.

DECLARE @StatusFilter VARCHAR(50) = 'همه'; -- 'تکمیل شده' یا 'همه'
SELECT
    OrderID,
    CustomerID,
    OrderDate,
    Status
FROM
    Orders
WHERE
    CASE
        WHEN @StatusFilter = 'همه' THEN 1
        WHEN Status = @StatusFilter THEN 1
        ELSE 0
    END = 1;

در این قطعه کد SQL، عبارت CASE یک مقدار 1 را برمی‌گرداند اگر یکی از دو شرط @StatusFilter = ‘همه’ یا Status = @StatusFilter درست باشد. سپس عبارت WHERE فقط ردیف‌هایی را انتخاب می‌کند که نتیجه CASE برای آن‌ها برابر با 1 باشد.

فیلترینگ بر اساس شرایط متعدد با CASE

در سناریویی پیچیده‌تر، ممکن است بخواهید بر اساس چندین شرط فیلتر کنید که خودشان به یک پارامتر بستگی دارند. به عنوان مثال، می‌توانید مشتریان را بر اساس منطقه یا کشور فیلتر کنید، در حالی که گزینه‌ای برای مشاهده تمامی مشتریان نیز وجود دارد. این مثال نحوه فیلتر کردن بر اساس کشور و منطقه را با استفاده از CASE در WHERE Clause نشان می‌دهد.

DECLARE @FilterType VARCHAR(50) = 'کشور'; -- 'منطقه' یا 'کشور' یا 'همه'
DECLARE @FilterValue VARCHAR(50) = 'USA'; -- مثلاً 'USA' یا 'North'
SELECT
    CustomerID,
    CustomerName,
    Country,
    Region
FROM
    Customers
WHERE
    CASE
        WHEN @FilterType = 'همه' THEN 1
        WHEN @FilterType = 'کشور' AND Country = @FilterValue THEN 1
        WHEN @FilterType = 'منطقه' AND Region = @FilterValue THEN 1
        ELSE 0
    END = 1;

این پرس‌وجو به شما امکان می‌دهد نوع فیلتر (@FilterType) و مقدار فیلتر (@FilterValue) را به صورت پویا تعیین کنید. اگر @FilterType روی ‘همه’ تنظیم شود، تمام ردیف‌ها برگردانده می‌شوند. در غیر این صورت، فیلتر بر اساس Country یا Region اعمال می‌شود.

مدیریت مقادیر NULL با CASE در WHERE Clause

مدیریت مقادیر NULL در SQL می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به خصوص در عبارت WHERE، زیرا مقایسه مستقیم با NULL رفتار غیرمنتظره‌ای دارد (معمولاً نتیجه نامعلوم است). CASE می‌تواند به شما کمک کند تا NULL ها را به شیوه‌ای کنترل شده‌تر مدیریت کنید، به خصوص هنگامی که یک پارامتر ورودی ممکن است NULL باشد.

DECLARE @ManagerID INT = NULL; -- یا یک ID خاص، مثلاً 101
SELECT
    EmployeeID,
    EmployeeName,
    ManagerID
FROM
    Employees
WHERE
    CASE
        WHEN @ManagerID IS NULL AND ManagerID IS NULL THEN 1
        WHEN ManagerID = @ManagerID THEN 1
        ELSE 0
    END = 1;

در این نمونه، اگر پارامتر @ManagerID به صورت NULL ارسال شود، پرس‌وجو تمام کارمندانی را که ManagerID آن‌ها نیز NULL است، برمی‌گرداند. اگر @ManagerID یک مقدار عددی داشته باشد، فقط کارمندانی که ManagerID آن‌ها با این مقدار مطابقت دارد، انتخاب می‌شوند. این رویکرد مشکل مقایسه مستقیم NULL = NULL را دور می‌زند.

فیلترینگ پویا با استفاده از CASE برای پارامترها

یکی از قوی‌ترین کاربردهای CASE در WHERE Clause برای ایجاد فیلترهای پویا بر اساس پارامترهای ورودی است. این سناریو معمولاً در گزارش‌گیری یا فرم‌های جست‌وجو اتفاق می‌افتد که کاربران می‌توانند چندین معیار فیلتر را انتخاب کنند، اما برخی از آن‌ها ممکن است اختیاری باشند.

DECLARE @ProductName VARCHAR(100) = NULL; -- 'لپ تاپ' یا NULL
DECLARE @MinPrice DECIMAL(10, 2) = 100.00; -- 500.00 یا NULL
DECLARE @MaxPrice DECIMAL(10, 2) = NULL; -- 1000.00 یا NULL
SELECT
    ProductID,
    ProductName,
    Price
FROM
    Products
WHERE
    (CASE WHEN @ProductName IS NULL OR ProductName LIKE '%' + @ProductName + '%' THEN 1 ELSE 0 END = 1)
    AND
    (CASE WHEN @MinPrice IS NULL OR Price >= @MinPrice THEN 1 ELSE 0 END = 1)
    AND
    (CASE WHEN @MaxPrice IS NULL OR Price <= @MaxPrice THEN 1 ELSE 0 END = 1);

در این مثال SQL Server، سه پارامتر اختیاری داریم: @ProductName، @MinPrice و @MaxPrice. اگر هر پارامتری NULL باشد، شرط مربوط به آن نادیده گرفته می‌شود (به عبارت دیگر، همیشه TRUE تلقی می‌شود و ردیف را فیلتر نمی‌کند). اگر پارامتر دارای مقداری باشد، فیلتر مربوطه اعمال می‌شود. این رویکرد، یک عبارت WHERE واحد و جامع را برای مدیریت سناریوهای فیلترینگ متعدد فراهم می‌کند.

ملاحظات عملکردی هنگام استفاده از CASE در WHERE Clause

استفاده از عبارت CASE در WHERE Clause، همانند هر منطق شرطی پیچیده دیگری، می‌تواند تأثیری بر عملکرد پرس‌وجو داشته باشد. به خصوص در جداول بزرگ، SQL Server ممکن است نتواند به طور مؤثر از ایندکس‌ها استفاده کند، زیرا عبارت CASE می‌تواند به یک محاسبه برای هر ردیف نیاز داشته باشد. این موضوع می‌تواند منجر به اسکن کامل جدول به جای جست‌وجوی ایندکس شود.

برای پرس‌وجوهایی که به شدت به عملکرد وابسته هستند، توصیه می‌شود برنامه‌های اجرایی (Execution Plans) را بررسی کنید. در برخی موارد، استفاده از Dynamic SQL (با دقت فراوان برای جلوگیری از حملات SQL Injection) یا نوشتن چندین پرس‌وجوی جداگانه و انتخاب پرس‌وجوی مناسب بر اساس پارامترها، می‌تواند عملکرد بهتری ارائه دهد.

با این حال، برای سناریوهای فیلترینگ پویا با تعداد متوسطی از داده‌ها، CASE در WHERE Clause راه حلی تمیز، قابل نگهداری و کارآمد است. همیشه بهترین عمل، آزمایش رویکردهای مختلف و اندازه‌گیری عملکرد آن‌ها در محیط خودتان است تا بهترین روش را برای نیازهای خاص خود بیابید.